Polenreis 4e klassers, indrukwekkend, emotioneel, verrassend en succesvol.
Een verslag van Kiki Maat en Eddy Kroon

Al vele maanden hadden zij er naar uitgekeken. Op vrijdag 13 april was het dan eindelijk zo ver. Om kwart over zes ’s morgens verzamelden 17 leerlingen van de examenklas geschiedenis en hun 3 begeleiders zich op het centraalstation Utrecht om vervolgens na een voorspoedige reis om half twaalf in Krakau uit het vliegtuig te stappen. Een prachtige zonnige dag, een snelle transfer naar het hotel en om twee uur werd begonnen aan een stadswandeling door het eeuwen oude centrum van Krakau onder begeleiding van een Nederlands sprekende gids.
Ze moesten even op gang komen maar na een half uurtje sloeg de afwachtende houding om. Een blauw altaar uit de 14e eeuw in een van de kerken die de stad rijk is werd met open mond bekeken. De kilo’s bladgoud op de koepels van de kathedraal van Krakau oogstte veel bewondering om nog maar te zwijgen over het Universiteitsgebouw uit de Renaissance. De verhalen van de gids over de circa 160.000 studenten die de stad rijk is, de prachtige restanten van de middeleeuwse stadsmuur en de basiliek leidde er toe dat de leerlingen steeds enthousiaster werden. Dit stijgende enthousiasme was voor de begeleiders het signaal dat dit niet anders dan een onvergetelijke reis kon worden. En dat was maar al te waar.

Na een goede nachtrust stond de excursie naar het voormalig concentratiekamp Auschwitz- Birkenau op het programma. Bekend met de geschiedenis van Hitler Duitsland, met discriminatie en racisme, nu de tastbare bewijzen van de meest gruwelijke periode uit de wereldgeschiedenis.
Onder begeleiding van twee gidsen werden de leerlingen rondgeleid door het kamp. Barakken, de executie- en appèlplaats, een gaskamer en de verbrandingsovens, enorme vitrinekasten met de eigendommen van de slachtoffers en menselijke restanten. In de bioscoopzaal zagen de leerlingen originele beelden van de Russische bevrijders van het kamp uit januari 1945. Lopen op de spoorrails waarover ongeveer anderhalf miljoen mensen werden aangevoerd naar hun eindbestemming.

Leerlingen zelf aan het woord:

“Ik was heel verward; ik leefde een paar uur in de wereld waarin de Auschwitz-mensen leefden”

“Ik kende de foto’s, maar als je er zelf bent is het anders: er hangt een bepaalde sfeer. De eigendommen van de omgekomen Joden, hun haren………

“Vooral de experimenten die werden gedaan en wat de waarde van een mensenleven was is voor mij niet te begrijpen. Hoe kunnen mensen zo maar moeders met kinderen de gaskamer insturen? Nu ik er geweest ben kan ik mij nog niet voorstellen hoe erg het moet zijn geweest.”

“Ik had een naar gevoel. Ik snap niet dat mensen zo wreed kunnen zijn. Waarom? Omdat ze Joods waren, Roma of homo? Echt oneerlijk.”

“Ik was erg onder de indruk. Gewoon het idee dat je weer weg kan en mag en dat zij daar moesten blijven. Het beeld van de “stacellen” zie ik steeds weer voor me en dat vond ik best eng om te zien. Dat je zo onverwachts eigendommen en afgeknipte haren van mensen ziet is …………

“Ik had een heel apart gevoel in mijn buik bij het zien van al die verschrikkingen. Ik kan het niet omschrijven, een naar gevoel.”

“je bent echt super- ziek als je dit soort dingen doet.”

“Ik ben na dit bezoek echt na gaan denken over wat voor afschuwelijke dingen mensen elkaar aan doen.”

“Dit had nooit mogen gebeuren. Als je daar loopt word je er gewoon helemaal stil van.”

Na deze indrukwekkende en emotionele ervaringen werd in Krakau een bezoek gebracht aan de fabriek van Schindler. De leerlingen en sommige begeleiders namen de gelegenheid te baat om even achter het originele bureau van deze historische persoon te gaan zitten. En toen zou het tijd worden voor wat ontspanning in het zonnige centrum van Krakau.

De volgende morgen, zondag, werd een bezoek gebracht aan de oudste en nog in werking zijnde zoutmijn ter wereld. Op een diepte van ruim 130 meter en na een rondleiding over een afstand van ruim 2 kilometer werd de groep vereeuwigd in een balzaal, uitgehouwen uit het zout.

Na een heerlijke ontspannen middag die winkelend werd doorgebracht in Krakau stond een diner op het programma in de Joodse wijk van de stad. Daar stond de leerlingen een verrassing te wachten. De wijk bleek bij aankomst hermetisch door de politie te zijn afgesloten in verband met een Joodse bijeenkomst aan de vooravond van de herdenking van de 6 miljoen slachtoffers van de Holocaust. Eerst na tussenkomst van het reisbureau en de restauranteigenaar kon de groep onder zwaar politie-escorte de wijk in om te gaan genieten van een Joodse maaltijd en Klezmer muziek. Als een van de muzikanten dan ook nog vertelt dat hij gespeeld heeft in de film Schindler’s List, de man achter de piano, is voor alle deelnemers de reis kompleet. Stil, aandachtig en met respect wordt er geluisterd naar de prachtige Joodse muziek, nu eens tragisch en dan weer vrolijk. Als de groep laat in de avond het restaurant verlaat is de rust in de wijk teruggekeerd en wandelen de leerlingen in een klein uur terug naar het hotel om na een zeer korte nachtrust uiteindelijk om vijf uur de thuisreis aan te vangen.
Vermoeid maar zeer voldaan en een schat aan ervaringen rijker staat de hele groep om half tien op Schiphol en is voor sommige leerlingen de hamburger van MacDonald het weerzien met de eigen tijd.